1. ‘Tasarruf Finansman Sözleşmesi’ nedir ve hangi kanunda düzenleme alanı bulmuştur?

Tasarruf finansman sözleşmesi, uygulanma sıklığı ve atipik bir sözleşme niteliğinde olmanın getirdiği hukuksal problemlerin aşılması gayesiyle 04.03.2021 tarihinde 6361 sayılı Kanun’un 39/A maddesinde düzenleme yeri bulmuştur. Yeni düzenlemeye göre tasarruf finansman sözleşmesi aynen şu şekilde tanımlanmıştır:

‘‘Belirli bir tasarruf tutarı ve dönemine bağlı olarak önceden belirlenmiş koşulların gerçekleşmesi şartıyla konut, çatılı iş yeri veya taşıt edinimi için müşteriye finansman kullanma hakkı veren, şirkete ise müşteriye ait birikmiş tasarruf tutarını yönetme, geri ödeme ve finansman kullandırma yükümlülüğü ile organizasyon ücreti alma hakkı veren, faizsiz finansman esaslarına göre düzenlenen sözleşmedir.’’

Tanım dikkate alındığında sözleşme, müşterinin “tasarruf” yani birikim yapma; şirketin ise “finansman kullandırma” taahhüdünü içermektedir. Başka bir anlatımla müşterinin, taahhüt ettiği tasarruf tutarını sözleşme yaptığı şirket bünyesinde biriktirmesi ve sözleşmede belirlenen süre, yasal mevzuattan kaynaklanan sınırlamalar ve kişinin ödeme gücünün devam etmesine ilişkin olmak üzere benzer koşulların sağlanması şartıyla belirli bir konu ve tutarda finansman elde etme hakkı vermektedir.

2. Sözleşmenin taraflarını kimler oluşturmaktadır?

Sözleşmenin taraflarından birisi tasarruf finansmanı şirketleriyken, diğeri ise müşteridir. Müşteri kavramından anlaşılması gereken ise somut ihtilafın koşullarına göre tüketici, tacir, gerçek veya tüzel kişidir.

3. Sözleşme TKHK kapsamındaki denetimlere tabii midir?

Tüketici hukukunun konusu her türlü tüketici işlemi ve tüketiciye yönelik uygulamalardır. Nitekim TKHK m.2’de bu husus aynen şöyle tanımlanmıştır:

‘‘Bu Kanun, her türlü tüketici işlemi ile tüketiciye yönelik uygulamaları kapsar.’’

Böylece anlaşılmaktadır ki tasarruf finansman sözleşmesinin taraflarından birisinin tüketici, diğerinin ise tacir olması halinde TKHK hükümleri tüm hukuki ilişkiyi kapsar şekilde uygulanmaktadır.

4. Tasarruf finansman sözleşmesi, TKHK kapsamında düzenlenen konut finansmanı sözleşmesi olarak ele alınabilir mi?

Tasarruf finansmanı sözleşmesi 07.03.2021 tarihinde yürürlüğe girdiğinden TKHK’da spesifik olarak düzenlenmemiş olmakla birlikte TKHK’da düzenlenen konut finansmanı sözleşmeleri kapsamında da sayılamamaktadır. Zira konut finansmanı sözleşmesi, ‘‘konut edinmeleri amacıyla; tüketicilere kredi kullandırılması, konutların finansal kiralama yoluyla tüketicilere kiralanması, sahip oldukları konutların teminatı altında tüketicilere kredi kullandırılması ve bu kredilerin yeniden finansmanı amacıyla kredi kullandırılmasına yönelik sözleşme’’ olarak tanımlanmıştır (TKHK m.32). 

TKHK kapsamındaki konut finansmanı sözleşmesinin tarafı, tüketiciyi kredi ile finanse edip; karşılığında kâr sağlamaktadır. Tasarruf finansman sözleşmesinin tarafı olan tasarruf finansman şirketleri ise kredi ilişkisinden daha çok taraflara güçlü bir finans organizasyonu hizmeti vermeyi amaçlamaktadır.

Konut finansmanı sözleşmesinin konusu, adından da anlaşılacağı üzere yalnızca konut olabilirken; tasarruf finansmanı sözleşmesinin konusu konut, çatılı işyeri ve taşıt olabilmektedir. Bir başka ayrım noktasına daha değinmek gerekirse konut finansmanı sözleşmesinin taraflarından birinin mutlaka tüketici olması gerekirken, tasarruf finansmanı sözleşmesinde böyle bir şart öngörülmemekle birlikte 6361 sayılı Kanun’un ilgili hükmünde kendisine finansman sağlayan kişi ‘müşteri’ sıfatıyla anılmaktadır.

5. Sözleşmenin tanımında yer alan organizasyon ücreti ne anlama gelmektedir?

Tasarruf finansman şirketlerinin sistemi işler hale getirebilmesi için geniş bir iş ağına ihtiyacı vardır. Şirketin bu bağlantıyı sağlamak ve devamlı tutmak amacıyla yaptığı masraf kalemlerinin karşılanması için kendisine ivaz sağlaması gerekmektedir. Bunun yanında belirtilmelidir ki organizasyon hizmetinin ivazsız olarak verilmesi hayatın olağan akışına aykırılık teşkil eder niteliktedir. Zira ticaret şirketleri kâr elde etmek amacıyla kurulmaktadırlar. Bu gerekçelerle 6361 sayılı Kanun m. 39/A f.1’de tasarruf finanman şirketlerine yaptıkları işgörmeye karşılık müşterilerinden ivaz talep etme hakkı tanınmıştır. Bu ivaz kanunda aynen şöyle tanımlanmıştır:

‘‘Organizasyon ücreti, müşterilerin tasarruf finansman sözleşmesi kapsamında tasarruf finansman faaliyeti ve tasarruf fon havuzunun yönetimi karşılığında ödeyecekleri tutar’’

Organizasyon ücreti her bir müşteriye sağlanan finansman tutarı oranında sözleşmede belirlenmektedir.

6. Sözleşmeden dönme ve sözleşmenin feshi Kanun’da özel şartlara tabi kılınmış mıdır?

Kanun’da cayma ve fesih hakkında müşteriye özel düzenlemelere yer verilmiştir. Buna göre sözleşmeden cayma hakkını kullanmak isteyen müşteri, sözleşme imzalanmasını takip eden on dört gün içinde herhangi bir gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin tasarruf finansman sözleşmesinden cayma hakkına sahiptir. Müşteri sözleşmeyi feshetmek isterse de bu hakkını, tasarruf finansman sözleşmesinin tasarruf dönemi bitimine kadar kullanabilmektedir.

Tasarruf finansman şirketi açısından ise fesih hakkı, müşterinin sözleşme kapsamındaki yükümlülüklerini yerine getirmemesi durumu haricinde, şirket tarafından tek taraflı olarak kullanılamaz.

7. Müşteri tarafından cayma ya da fesih hakkı kullanıldığında iadesini talep edebileceği kalemler nelerdir?

Cayma hakkının kullanılması halinde 6361 sayılı Kanun’un 39/A-4 maddesine göre; müşteri organizasyon ücreti de dahil olmak üzere şirkete ödeme yaptığı tutarın tamamını şirketten talep edebilmektedir. Şirket ise 14 gün içinde bu iadeyi gerçekleştirmekle yükümlüdür.

Müşterinin fesih hakkını kullanması halinde müşteri şirketten organizasyon ücreti dışındaki ödemelerini talep edebilir. Şirket, BDDK tarafından belirlenecek süre içerisinde bu kalemleri müşteriye iade etmekle yükümlüdür.

8. Tasarruf finansman şirketleri herhangi bir denetime tabii midir?

Sözleşmenin tarafı olan şirketler yeni düzenleme ile birlikte BDDK denetimine tabii hale getirilmiştir.

9. 6361 sayılı Kanun’a m.39/A ve m.39/B eklenmeden önceki dönemde düzenlenmiş olan sözleşmelere bu kanun maddeleri uygulanabilir nitelikte midir?

6361 Sayılı Kanun Geçici Madde 7’ye göre; durumlarını Kanun’a uygun hâle getirerek intibak eden tasarruf finansman şirketlerinin Kanunun yürürlük tarihi öncesinde akdettikleri tasarruf finansman faaliyeti kapsamındaki sözleşmeler, Kanun ve ilgili mevzuat hükümlerine göre değiştirilmeksizin uygulanmaya devam eder.

Kanunun yürürlük tarihinden önce düzenlenen sözleşmeler kapsamında tahsil edilmiş birikim tutarları hakkında da tasarruf fon havuzuna ilişkin Kanunun 39/B maddesinin ikinci fıkrasında düzenlenen  hükümler uygulanır.

10. Tasarruf Finansmanı Sözleşmesinden kaynaklanan uyuşmazlıklarda hangi mahkeme görevlidir?

HSK’nın 25.11.2021 tarihli, 1232 sayılı kararına göre 6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring, Finansman ve Tasarruf Finansman Şirketleri Kanunu’ndan kaynaklanan uyuşmazlıklarda görevli mahkeme 15.12.2021 tarihinden itibaren yeni kurulan finans mahkemeleridir.